11 maart 2024

Elke druppel telt

In ons wijkpark is sinds de herinrichting een waterbuffer gerealiseerd, maar wat is dit nou precies?
Onze waterbuffer is recentelijk vermeld geweest in het Technisch Weekblad (23-02-2024), een kopie van dit artikel kunt u hieronder lezen.

Elke druppel telt

Als kersverse winnaar van de Zero Waste Challenge 2024 is FieldFactors eind januari veel in de media. En dat is niet onterecht: afnemers maken dankbaar gebruik van hun ontworpen systeem om regenwater op te vangen en te hergebruiken. De Delftse start-up won de prijs van World Economic Forum met hun BlueBloqs, een technologie die natuurlijke zuivering en opslag van regenwater in de ondergrond in de stad combineert.

Bluebloqs helpt steden klimaatbestendig te worden, en dat is hoognodig in een tijd waarin extreme weersomstandigheden steeds meer voor zullen komen. Ook door de snelle groei van de stedelijke bevolking wordt verwacht dat de vraag naar water tegen 2050 met 20 tot 30% zal toenemen. BlueBloqs is een slim systeem dat regenwater opvangt, zuivert, en het opslaat voor hergebruik. Het voorkomt wateroverlast door de grootschalige regenwateropvang. Door regenwater in de onder- grond, na het te zuiveren, op te slaan kan het bovendien worden benut in droge perioden. Hierdoor biedt Bluebloqs een integrale oplossing voor droogte in steden en legt het zogenoemde ‘Urban Waterbuffers’, ofwel ondergrondse waterbergingen, aan.

Waterbufferals oplossing bij bodemdaling

Veel gemeentes kampen met steeds meer uitdagingen bij het klimaatbestendig maken van woonwijken en binnensteden. Bijvoorbeeld het Zuid-Hollandse Pijnacker-Nootdorp, dat een oplossing zocht voor de woonwijk Klapwijk waar de bodem sterk daalde als gevolg van fluctuerende grondwaterstanden en het plaatselijk verdrogende veen. Op sommige plekken is de bodem zelfs 80 cm gedaald in de afgelopen 30 jaar, terwijl 1 cm daling per jaar gebruikelijk is in deze wijk. Een geplande, grootschalige renovatie van de riolering in de wijk bood de kans om dit meteen aan te pakken. Ook wilde de gemeente het regenwater beter beheren. Uit de haalbaarheidsstudie, van de gemeente in samenwerking met waterschap Hoogheemraadschap van Delfland, bleek dat er in Klapwijk maar liefst 3 Urban Waterbuffers gerealiseerd kunnen worden. De eerste is inmiddels een feit.

‘De uitdaging ligt met name bij de borging van de waterkwaliteit’

Kans voor FieldFactors

FieldFactors werd door Pijnacker-Nootdorp gevraagd om een ondergrondse waterberging van 30.000 m3 aan te leggen, op 35 meter diep. Wilrik Kok, CCO van FieldFactors, vertelt: “De molgoten op straatniveau vangen het regenwater op, waarna het via Wadi’s in de bodem kan infiltreren naar een drainage transportriool, een zogenoemde DIT-riolering. Deze riolering heeft een gecombineerde infiltratie en afvoer, van zowel grondwater als regenwater. Piekafvoer van hemelwater wordt via dit type riolering langzaam afgevoerd vanwege het grote oppervlakte waarover de bui wordt verdeeld. De vijver in het park houdt het grondwater vast en fungeert daarmee als buffer. Ook controleert de vijver het waterpeil. Bij een hoog peil (dus na een regenbui) treedt een zuiveringssysteem in werking. Een zogenoemde ‘BlueBiofilter’, ofwel een gecontroleerd biofiltratiesysteem met planten en filtermedia, zuivert het water voordat het in de ondergrond wordt geïnfiltreerd. In droge periodes gebeurt het tegenovergestelde, als het grondwaterpeil gaat zakken. Er zal dan water uit de ondergrond worden gepompt, waardoor het grondwaterpeil stabiel blijft doordat het DIT-riool het water verspreidt in de bodem. De intentie is ook om tijdens hete zomerdagen het gezuiverde water voor verkoeling te laten zorgen, zodat kinderen er mee kunnen spelen. Dat volgt later nog. In totaal kan er zo 40.000 m³ regenwater hergebruikt worden.”

Het systeem is nog niet volledig operationeel, omdat de stroomaansluiting nog niet gereed is door achterstanden bij de netbeheerder.
Bovendien moet de monitoring nog beginnen, omdat deze eerste combinatie van grondwaterbeheer en regenwateropvang uniek is in Nederland. Kok vervolgt: “Er liggen nog genoeg uitdagingen in het verschiet, onder andere om de waterkwaliteit te borgen. Daarom komt er nog een testfase van drie maanden. Ook moet de vergunning van het waterschap nog volgen. Voor de infiltratie van gezuiverd hemelwater in de bodem is namelijk een vergunning nodig.”

Op grote en kleine schaal

Als voorbeeld voor Klapwijk diende de eerste Urban Waterbuffer ontwikkeld door het TKI-consortium in de Rotterdamse wijk Spangen, nabij het stadion van voetbalclub Sparta. Sinds juli 2018 wordt hier 40.000 m² regenwater op een verhard oppervlak opge- vangen, gezuiverd en ondergronds opgeslagen, waardoor overstromingen in de wijk worden voorkomen en water beschikbaar komt voor hergebruik. Kok: “Na zuivering van het afstromende regenwater, van hoge concentraties ijzer, Polycyclische Aromatische Koolwaterstoffen (PAK’s) en nutriënten, wordt het water opgeslagen en kan het dienen als irrigatie voor het voetbalveld in het Sparta Stadion. De voetbalclub kan de velden met 20.000 m3 water besproeien en bespaart daarmee grote hoeveelheden drinkwater.”

Een vergelijkbare toepassing is er in het Cromvlietpark in Den Haag, waar moestuinen en een kinderboerderij via een hemelwaterriool water ontvangen vanuit een buffertank van 70 m3 onder een speelveld. “Bijzonder hier is dat ook de opvang van oppervlakte- water mogelijk is door een verbinding met het nabijgelegen Noordpolderkanaal. Beide waterbronnen zijn apart aangesloten op het BlueBiofilter voor de zuivering. Gezuiverd water wordt via een infiltratieput onder zwaartekracht geïnfiltreerd naar een watervoerende zandlaag op een diepte van 19 tot 29 meter. Een aparte onttrekkingsput levert water aan een kraan in het park. Verder hebben we ook toepassingen op kleine schaal in Rotterdamse woonwijken, waar kinderen sinds eind 2021 met een handpomp kleine hoeveelheden voor speelwater kunnen oppompen”, vervolgt Kok.

‘In de Kwartelsingel is het eerste op zwaartekracht gebaseerde BlueBloqs systeem aangelegd’

Alleen opslag, geen hergebruik

Ook kan het systeem een oplossing zijn voor wateroverlast door de opslag van ondergronds water, zonder dat oppompen voor hergebruik gewenst is. Zo kwam er in dit kader interesse door de gemeente Maassluis, die ervaring wilde opdoen met diepe infiltratie van regenwater als oplossing voor klimaatadaptatie. De renovatie van de Kwartelsingel wees de gemeente aan als proeflocatie, waar de waterbergingscapaciteit vergroten van de Kwartelsingel een van de doelen was. Het regenwater van ongeveer 8 hectare omliggend stedelijk gebied wordt hier via het regenwater riool opgevangen en vastgehouden in de Kwartelsingel, een gesloten oppervlaktewaterlichaam. Karina Peña, de tweede oprichter en CEO van FieldFactors, legt uit: “Dit is het eerste op zwaartekracht gebaseerd BlueBloqs systeem. Zoals alle BlueBloqs systemen wordt het BlueBiofilter aangestuurd maar het water stroomt door de zwaartekracht zonder dat er een pomp aan te pas komt, waardoor het systeem energiezuiniger is. Wanneer het water in de Kwartelsingel 10 cm stijgt boven het gewenste niveau, stroom het overtollige water naar het zuiveringssysteem. Vandaar gaat het via verticale infiltratieputten naar de ondergrond voor diepe filtratie.” In dit geval leverde het bedri ook een zogenoemde ‘BlueHub’ om het systeem te bedienen en de kwaliteit van het water te monitoren.

Drinkwater voor dieren

Ook voor Diergaarde Blijdorp heeft het bedrijf zijn systeem toegepast. Het voordeel van een dierentuin is dat er geen vergunningen of plannen vereist zijn die binnen gemeentes wel gelden, dus het project kon snel van start. In samenwerking met Bufferblock is op het centrale plein een circulair watersysteem voor opvang en direct hergebruik van hemelwater gerealiseerd.
Zo kan regenwater niet alleen van het plein worden afgekoppeld, maar ook van omlig gende paden en daken en zo worden benut als drinkwater voor dieren en irrigatie van planten. Afstromend hemelwater wordt tijdelijk opgeslagen in een Bufferblok onder het vernieuwde plein en gezuiverd door een op maat gemaakte BlueBiofilter. Blijdorp had al een ongebruikte regenwaterkelder, waar nu het gezuiverde water wordt opgeslagen. “Dankzij de nieuwe BlueBiofilter zijn we in staat om jaarlijks 9.000 m3 opgevangen regenwater te zuiveren en te hergebruiken in de dierentuin. Met deze klimaatadaptieve maatregel besparen we niet alleen drinkwater en grondwater, maar ontlasten we ook het rioleringssysteem en proberen we onze bezoekers te inspireren zuiniger met water om te gaan”, is de reactie van René Reusen van Diergaarde Blijdorp.

Mee in planvorming

Ondanks de vele toepassingen, zijn er wel juridische uitdagingen bij de aanleg van het BlueBloqs-systeem. “De combinatie van het regenwateropvangsysteem met het grondwaterbeheer is nog niet de standaard. Regenwater wordt in de huidige planvorming van gemeentes nog maar mondjesmaat meegenomen, terwijl riolering voor 50 jaar de grond in gaat”, licht Kok toe. Kok verwacht dat de aankondiging dat zakelijke grootverbruikers 20 procent drinkwater moeten besparen in 2035, door minister Harbers van het ministerie van Infrastructuur en Water- staat, voor een stimulans gaat zorgen. Bedrij- ven moeten dan immers op zoek naar andere bronnen, zoals het opvangen en hergebruiken van regenwater. En met BlueBloqs kunnen ze de huidige infrastructuur opwaarderen tot een circulair watersysteem. TW

Werking Urban Waterbuffer

De Urban Waterbuffer bestaat uit vijf stappen: opvangen, vasthouden, zuiveren, opslaan en hergebruiken van hemelwater (zie de schematische weergave). De zuivering gebeurt in een gesloten bak met zand en planten, waarna het gezuiverde, zoete water infiltreert in de bodem en daar opgeslagen wordt. In de bodem wordt het bestaande zoute grondwater verdrongen door het zoete hemelwater. Zodra hergebruik nodig is bij droogte, kan het zoete water worden opgepompt en dienen als irrigatie in de bodem of naar fonteinen toe. Het grote verschil met een traditioneel systeem is dat het regenwater niet horizontaal wordt afgevoerd, maar verticaal de diepte ingaat.

 


Terug

Agenda

Maaltijd met de buren

12 februari 2025 18.00 uur

Valentijnsknutselen

14 februari 2025 15.15 uur

Lunchconcert in de Ontmoetingskerk

16 februari 2025 12.0 uur

Klapwijkfeest 2025

14 juni 2025 12.00 uur